Gospodarka cyrkularna

Gospodarka cyrkularna – co to jest?

Gospodarka cyrkularna, określana również jako gospodarka obiegu zamkniętego, gospodarka okrężna lub zapętlona gospodarka, to model rozwoju oparty na utrzymaniu wartości wszystkich kapitałów w obiegu gospodarczym. Koncepcja ta uwzględnia w rachunku ekonomicznym społeczne i środowiskowe efekty działalności gospodarczej, które w tradycyjnym podejściu pozostawały pomijane. Model ten stanowi odpowiedź na wyczerpywanie się zasobów naturalnych oraz narastające problemy związane z degradacją środowiska i zmianami klimatycznymi. Gospodarka cyrkularna zakłada odejście od liniowego systemu produkcji, w którym surowce są pobierane, przetwarzane w produkty, konsumowane i ostatecznie stają się odpadami. System cyrkularny został zaprojektowany w sposób umożliwiający regenerację, co oznacza, że materiały i zasoby pozostają w obiegu gospodarczym jak najdłużej, zachowując swoją wartość użytkową.

Założenia i mechanizmy działania gospodarki cyrkularnej

Gospodarka cyrkularna opiera się na fundamentalnej zmianie podejścia do zarządzania zasobami, koncentrując uwagę na wejściu do systemu gospodarczego, a nie tylko na jego wyjściu. Oznacza to, że priorytetem staje się racjonalne pobieranie i wykorzystywanie surowców oraz projektowanie produktów z myślą o ich długotrwałym użytkowaniu, naprawie i ponownym wprowadzeniu do obiegu. Model ten wykracza daleko poza samą koncepcję recyklingu odpadów, choć gospodarowanie nimi stanowi jeden z elementów systemu. W gospodarce cyrkularnej produkty, usługi i procesy projektowane są tak, aby eliminować odpady już na etapie ich powstawania poprzez odpowiedni dobór materiałów, konstrukcję umożliwiającą demontaż oraz możliwość wielokrotnego wykorzystania komponentów. Istotne znaczenie mają również zmiany w modelach biznesowych, takie jak przejście od sprzedaży produktów do oferowania usług, automatyzacja procesów, odmateriałowienie gospodarki czy użytkowanie kaskadowe, w którym materiały przechodzą przez kolejne zastosowania o coraz mniejszych wymaganiach jakościowych.

Korzyści i wpływ gospodarki cyrkularnej na rozwój gospodarczy

Gospodarka cyrkularna nie opiera się wyłącznie na konieczności wyrzeczeń i ograniczaniu możliwości rozwoju, lecz wskazuje na eliminację marnotrawstwa oraz modyfikację rachunku ekonomicznego, który pełniej odzwierciedla rzeczywiste koszty działalności gospodarczej. System ten oferuje wymierne korzyści na różnych poziomach organizacji gospodarki. Na poziomie przedsiębiorstw prowadzi do zmniejszenia kosztów działalności poprzez efektywniejsze wykorzystanie materiałów i energii. Na poziomie makroekonomicznym ogranicza uzależnienie od importu surowców, co zwiększa bezpieczeństwo państw. Tworzenie regionalnych i lokalnych łańcuchów wartości przekłada się na powstawanie miejsc pracy w społecznościach lokalnych. Z perspektywy środowiskowej gospodarka cyrkularna przyczynia się do ograniczenia poboru surowców nieodnawialnych oraz redukcji ilości odpadów i innych zanieczyszczeń trafiających do środowiska naturalnego, co ma znaczenie zarówno w skali lokalnej, jak i globalnej. W tradycyjnej gospodarce linearnej, nawet wspieranej skutecznym recyklingiem, tracona jest większość wartości i energii włożonej w powstanie produktu, odzyskiwane jest bowiem zaledwie około pięciu procent wartości zainwestowanych zasobów. Z kolei gospodarka cyrkularna koncentruje się na utrzymaniu tej wartości w całym procesie użytkowania.